Gedwongen tot seks

Anika en Saartje uit Emmen werken jarenlang gedwongen als prostituee. Ze leven in een hel die bol staat van mishandelingen door   Andy W., een mensenhandelaar die ondanks zijn veroordeling nog steeds op vrije voeten is. Een verhaal over angst en mensonterende handelingen die de vrouwen totaal in de vernieling hebben geholpen.

De riem met metalen gesp daalt op haar neer. Pats. En nog een keer. Pats. En nog een keer. Anika ligt al op de grond in haar woonkamer in Emmen, deels ontbloot. Haar pooier heeft haar net aan haar haren door de kamer gesleept. Nu slaat hij haar met een riem. Haar armen houdt ze omhoog om de gesp af te weren. Bij de eerste zwiepen schreeuwt ze nog om het alsjeblieft niet te doen.

Nee, Andy, nee…”

Nu huilt ze alleen. Pats.

Dan gaat de donkergekleurde man met zijn knieën op de bovenarmen van Anika zitten. Hij slaat haar met de muis van zijn hand vol in het gezicht. Anika is doodsbang. Ze kreeg al eens een pistool tegen het hoofd en in de mond. Hij dreigde haar dood te schieten. “Vuile hoer. Ik ben de baas. Je moet geld verdienen. Je bent zo dom als een koe. Ik heb je het toch geleerd: niet uitgeven. Geld verdienen!”, schreeuwt Andy die zijn handen om haar keel legt en knijpt. Het wordt zwart voor Anika’s ogen. Anika, dan 19 jaar, valt flauw. Zoals wel vaker gebeurt.

Dit is een verhaal over twee Nederlandse vrouwen uit Emmen – Anika en Saartje – die vanaf hun 19de en 18de jarenlang op gruwelijke wijze zijn uitgebuit en mishandeld. Gedwongen om dingen te doen die ze niet willen doen. Met geweld aangezet om als prostituee achter de ramen van de Amsterdamse wallen te werken. Om dagelijks seks te hebben. Soms met tien mannen per dag; 35 per week. Mannen die, zo zeggen Anika en Saartje zelf, best wel doorhebben dat ze ’neuken met vrouwen die daar niet uit vrije wil zijn’. Soms melden ze het, na de seks, bij de politie. Dat ze vermoeden dat de vrouwen die ze hebben betaald niet vrijwillig achter de ramen zitten.

Anika en Saartje gaan niet naar de politie. Ze laten het gebeuren. In totale angst voor hun ’pooier’ – de 41-jarige mensenhandelaar Andy W., die de honderden – soms duizenden – met seks verdiende guldens en euro’s in zijn zak laat glijden.

Anika woont in een huurhuisje in Emmen. Ze is een afhankelijk en makkelijk beïnvloedbaar meisje, meegaand. In 1998 leert ze Andy W. kennen via een vriendin. Een paar dagen na de eerste ontmoeting komt Andy al over de vloer. Hij is charmant, teder en geeft haar de aandacht waar ze zo naar snakt. Steeds vaker komt hij langs, tot hij op een gegeven moment met een tas voor de deur staat. Om niet meer weg te gaan uit Emmen.

Een klein half jaar gaat de relatie goed. De omgeving van Anika, zoals haar ouders, waarschuwen wel voor haar vriend, maar dat wuift ze weg. Ze is verliefd en hij is toch lief voor haar?

Anika, inmiddels gestopt met school, werkt in het begin in cafés. Maar ze verliest haar werk en het stel dreigt uit huis te worden gezet, de schulden hopen zich op. Andy, geboren op Curaçao, werkt sowieso niet. De hele dag cocaïne roken doet hij wel. Een dure bezigheid. “We kunnen snel geld verdienen”, zegt hij op een dag tegen de 19-jarige vrouw.

Anika, als je nou in een seksclub gaat werken. Niet lang hoor. Een maand maar.”

Anika twijfelt. Ze wil het liever niet, maar hij blijft er over doorgaan. “Je kunt heel veel geld verdienen en mooie dingen voor jezelf kopen. Je bent een mooie vrouw met een mooi lichaam. Dan kunnen we in ons huis blijven wonen.” Na enig aandringen zwicht ze en neemt Andy haar mee uit rijden. Langs seksclubs in het zuiden, om te zien of daar werk is. Maar de clubs bieden te weinig, vindt Anika’s ’vriend’. Dan maar naar de Amsterdamse wallen. Daar zijn genoeg mannen die genoeg willen betalen.

Zo gaat het ook met Saartje. Op haar 16de trekt ze, ze woont eerst in een gezinsvervangend tehuis, in Emmen in bij een vriendin: Koosje. Huur hoeft ze niet te betalen. Andy komt ook hier vaak over de vloer. Steeds spreekt hij Saartje aan op de slechte verhouding die ze heeft met haar familie. “Je hebt alleen mij en Koosje nog”, zegt hij dan. Saartje is al gauw dol op Andy. Hij doet lief en zorgt dat ze het stralende middelpunt is. Wat ze dan niet weet is dat Andy, Anika dan al een tijd in zijn macht heeft. Haar al sinds maart 1999 seksueel uitbuit.

Het is maart 2002. Saartje is net een week 18 jaar als ze van haar ’vriend’ W. in de prostitutie moet werken. Het is de enige manier om aan geld te komen, zegt hij. “Het is belangrijk voor onze toekomst samen. Daarnaast, Koosje en ik hebben zo veel voor je gedaan. Je hoefde nooit huur te betalen.” Ook Saartje zwicht, een dikke twee jaar na Anika, voor Andy W., die zijn tweede slachtoffer heeft gemaakt.

Anika begint in maart 1999, ze is dan 19 jaar, als prostituee. Andy huurt een kamer op de Amsterdamse wallen voor 75 gulden per dagdeel. Andy heeft wel een idee wat ze kan vragen. 50 gulden voor het laten zien van haar borsten. “Het dubbele voor pijpen en neuken”, zegt hij. Anika heeft geen benul. Ze heeft wel eens seks gehad, maar deze wereld kent ze tot dan niet.

In het begin haalt ze 700 gulden per dag op voor vierenhalf uur werk. Werk dat er voor zorgt dat ze beetje bij beetje haar eigenwaarde verliest. Ze voelt zich naar. Vies en gebruikt. Door het ’zware werk om al die mannen klaar te laten komen’ en door Andy, die het grootste deel van het verdiende geld opeist. Van de rest betalen ze de schuld. “Als je vlucht, gebeurt er wat met je familie”, krijgt ze vaak te horen van W..

Ze moet zich ook aan de regels van hem houden. ’Donkere types’ mogen niet in haar kamertje. Vrij snel moet Anika meer uren maken. Doet ze dat niet, dan kan ze klappen krijgen. En Andy wil dat ze klanten zo veel mogelijk geld aftroggelt in korte tijd. Mannen mogen maximaal tien minuten binnen zijn. Later verandert hij dat. Zeven minuten per man om hem ’af te werken’. Andy verliest Anika geen moment uit het oog. Altijd staat hij in de straat, in de buurt.

Woest stormt W. dan ook naar binnen als ze een uur met een man is geweest. “Een uur”, gilt hij. Andy gooit de doodsbange Anika op bed, pakt een mes en zet dat op haar keel. Met de muis van zijn hand ramt hij keihard en vol in haar gezicht. “Je doet wat ik zeg. Ik ben hier de baas”, schreeuwt hij.

Ook Saartje krijgt de instructie: tien minuten per klant en alles ’faken’. Praten met klanten mag niet en als Andy ergens anders heen moet, wordt ze in haar kamertje opgesloten. Haar telefoons neemt hij mee. Ook moeten Saartje en Anika doorwerken als ze ongesteld zijn.

Breng maar een sponsje in”,

zegt Andy dan op dreigende toon. En dat doen ze. Andy W. mishandelt de beide vrouwen jarenlang op gruwelijke wijze. Hij schrijft zevoorhoezezichmoetenkledenenhoe ze hun haar moeten doen. Twee keer bindt hij, als hij boos is, Anika met een halsband van de hond om de nek vast aan de verwarming. “Jij bent een hond en ik ben de baas”, krijgt de jonge vrouw dan te horen.

Een keer kloppen agenten aan bij Anika thuis in Emmen. De buren hebben de politie gebeld, want ze horen een ijzingwekkend gegil. Het is Anika die naakt onder de douche is gezet door Andy. Hij wisselt de waterkraan om en om af met gloeiend heet en steenkoud water. Anika, die zwanger is, moet een abortus plegen, vindt hij. Anders loopt hij inkomsten mis. Anika giert het uit van de pijn, maar de agenten komen niet binnen. W. poeiert ze met een smoes af bij de deur. En gaat door met de mishandeling.

Ook Saartje moet er van tijd tot tijd aan geloven. Zo hangt hij, terwijl ze nagenoeg naakt is en hij haar aan de voeten vasthoudt, van zeven hoog over de reling. Begin mei 2003 wordt Saartje, tegen de zin van Andy, zwanger. Hij dwingt haar om haar ongeboren zoon weg te halen, trapt en stompt haar in de buik en zet een pistool tegen Saartjes zwangere buik.

Anika en Saartje denken vaak aan vluchten. Durven doen ze dat eigenlijk niet. Andy dreigt Anika dat hij haar vader en moeder wat aan zal doen. Saartje krijgt te horen dat haar familie niet veilig is als ze vlucht. Af en toe doen ze aangifte. Maar dan mishandelt Andy de vrouwen zo erg, dat Anika de aangifte weer intrekt. Wekelijks krijgen de twee meiden klappen van Andy, om even later weer poeslief tegen ze te zijn. En daarmee de vrouwen in complete verwarring te brengen.

Het is bijna klassiek, zegt Henk Werson expert bij de Landelijke Eenheid van de politie die zich bezighoudt met mensenhandel en seksuele uitbuiting. “Mensenhandelaren zijn zeer manipulatief en hebben geen respect voor de mensheid. Ik zeg wel eens: het zijn goede psychologen in de dop zonder opleiding. Ze kunnen bijvoorbeeld meisjes die op een moment kwetsbaar zijn, zeer goed isoleren. Meiden die gepest worden zijn bijvoorbeeld goede slachtoffers. Ze weten precies bij wie ze moeten zijn. Leeftijd en uiterlijk spelen daarbij een grote rol.”

Annika en Saartje passen dan ook precies in het profiel. Beide zijn mooie jonge vrouwen. Maar boven alles zijn het onzekere vrouwen. Andy W. pikt ze er wat dat betreft goed uit.

Mensenhandel lijkt een ver-van-mijn-bed-show. De gedachte dat het louter een probleem is van de Randstad is echt verkeerd gedacht. Ook in Drenthe en Groningen komt het voor. In kleine dorpjes en in de wat grotere kernen. Vaak achter gesloten deuren, soms open op het internet.

De meest verschrikkelijke verhalen gaan hierachter schuil. Het is, zeggen deskundigen, een keiharde wereld waar veel geld mee wordt verdiend. Extreem geweld wordt dan ook niet geschuwd om vrouwen – eenmaal binnen – en overgehaald – er in te houden. Geweld waar gewone mensen met het verstand niet bij kunnen.

Zoals vrouwen die voor straf met hun borsten aan de muur worden gespijkerd.

Het gebeurt echt, en ook in Noord-Nederland, zeggen betrokkenen. Maar ook minder extreem geweld, maar minstens zo ingrijpend, is aan de orde van de dag. Gloeiende voorwerpen op de huid, sigarettenpeuken die worden uitgedrukt op de vrouwen en tatoeages die worden gezet. Om aan te geven: deze vrouw is eigendom van…

De focus moet dan ook volgens rechercheur Werson, die zich sinds 1995 bezighoudt met seksuele uitbuiting en mensenhandelaars, met de kennis die we nu hebben veel meer dan nu bij de daders worden gelegd. “Slachtoffers krijgen veel aandacht. Terecht, want door de dingen die ze meemaken hebben ze echt levenslang gekregen. Dit dragen ze altijd mee. Maar we moeten beter begrijpen wie de dader precies is. Wie zijn die psychologen in de dop zonder opleiding?”

Anika en Saartje zijn uiteindelijk uit de klauwen van Andy W. ontsnapt. Beide vrouwen zijn ernstig beschadigd. Ze deden in 2007 aangifte. Anika is nog steeds bang voor Andy W., die in 2009 wordt veroordeeld. Maar hij loopt nog steeds vrij rond. Omdat hij direct in hoger beroep – dat dient dit jaar, maar is uitgesteld – ging. Anika en Saartje zijn teleurgesteld dat justitie W. na al die jaren nog niet achter de tralies heeft gekregen. Hun onzekerheid en dat ze deze hel waarin ze leefden niet kunnen afsluiten, zeggen ze, blijft daardoor.

De wereld van mensenhandel is schimmig en tamelijk ondoordringbaar. Voor dit verhaal is met meerdere betrokkenen gesproken. Anika, Saartje en Koosje zijn verzonnen namen, maar ze bestaan wel.

Heeft u tips over mensenhandel of goede ideeën voor verhalen: zoek dan (anoniem) contact

Minderjarige slachtoffers

Over de totale omvang van mensenhandel in Nederland is nog veel onbekend, zegt Corinne Dettmeijer, Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. “Zo zouden er wel eens veel meer minderjarige slachtoffers van mensenhandel kunnen zijn dan we denken. Een derde van de slachtoffers komt uit Nederland.”

Eind vorig jaar publiceerde Dettmeijer een kritisch rapport over de aanpak van mensenhandel, onder meer in Emmen. Gemeente, politie en het Openbaar Ministerie (OM) bleken weinig samen te werken bij het binnenhalen en delen van informatie, te passief eigenlijk. Bij de politie – schrijft Dettmeijer – is simpelweg te weinig capaciteit, expertise en tijd om signalen op te pakken. Tot frustratie van betrokkenen, die vinden dat beleidsmakers het thema mensenhandel veel beter op de kaart moeten zetten. De rapporteur is desalniettemin positief over recente ontwikkelingen in Drenthe. “Het is hoopgevend dat de burgemeesters van Assen en Emmen de handen ineen slaan. In juni ligt er een plan om mensenhandel in de hele provincie aan te pakken.” Zo worden in Assen zo snel mogelijk ambtenaren getraind om signalen over bijvoorbeeld gedwongen prostitutie te herkennen.

Bij de politie Drenthe werd drie jaar geleden 21 keer aangifte gedaan van mensenhandel tegen vier keer in 2008. De Drentse recherche ontvangt jaarlijks zo’n 140 tot 180 signalen van mensenhandel. Tien tot vijftien van die signalen worden ook echt onderzocht. Slechts een fractie daarvan haalt de rechter. Cijfers van het Arrondissementsparket Assen onderstrepen dat wel: in de periode 2007 tot en met 2011 kreeg het OM tien zaken uit Drenthe voor de rechter. Dettmeijer verwacht dat die aantallen – als Assen en Emmen er inderdaad meer werk van maken – de komende jaren stijgen.

Honderdduizenden euro’s 

Het Openbaar Ministerie berekende dat Anika en Saartje 448.685 euro verdienden met hun werk als prostituee. Anika en Saartje zeggen dat het bedrag zeker het dubbele moet zijn. Van april 1999 tot mei 2005 werkte Anika – ze had zo’n 25 tot 35 seksuele contacten per week – onafgebroken. Saartje, die werkte tussen 2002 en 2005, haalde met tien klanten per dag zo’n 3000 euro per week op.

De rechtbank veroordeelde Andy W. uiteindelijk tot het betalen van 224.342,50 euro. Hij moet dat aan de Staat betalen. Saartje kreeg 3621 euro compensatie en Anika kreeg 4131 euro van het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

Anika en Saartje zullen waarschijnlijk niets zien van de ruim tweehonderdduizend euro. Tegenwoordig kunnen slachtoffers wel aanspraak maken op het ’wederrechterlijk verkregen voordeel’.